Schittert jouw verhaal straks in het virtueel museum?

Is Hendrik van Veldeke (tweede helft 12de eeuw) een Vlaming, Nederlander of Duitser? Hij wordt algemeen beschouwd als de eerste Nederlandse schrijver Omdat het grootste deel van zijn werk in Duitse handschriften is bewaard gebleven, wordt hij in de Duitse en de Nederlandse literatuurgeschiedenis ingelijfd, wat heftige polemieken uitlokte. Recent wetenschappelijk onderzoek laat uitschijnen dat deze discussies onterecht uitgaat van moderne landsgrenzen.

Hendrik van Veldeke is een Limburger maar vooral een ‘Europeaan avant la lettre’. Hij werd geboren in Spalbeek (Hasselt) en werkte vermoedelijk in dienst van de graven van Loon. Hij is geen lokale dorpsdichter, maar een geleerde clericus met een brede ‘Europese’ blik. Hij functioneert binnen een literair netwerk rond het hof van de Duitse keizer Frederik Barbarossa en zijn zoon Hendrik VI. Hij werkt binnen het Duitse Rijk waartoe het graafschap Loon (het huidige Belgisch Limburg) behoort.

Zowel in Hasselt als Maastricht kan je een bronzen Hendrik van Veldeke op een sokkel aanschouwen. Vreemd genoeg lijken de twee beelden niet op elkaar. Het zouden niet eens broers kunnen zijn. In 1928 wordt op de Reddelberg in Hasselt – zeer tot ongenoegen van de Franstalige bourgeoisie – een standbeeld ingewijd voor de “Vader der Dietsche dichters algader”. In overeenstemming met de tijdsgeest wordt hij voorgesteld als een zwervende speelman, rustend langs de weg, met reistas en staf aan de ene kant en de rollen met zijn hele oeuvre aan de andere kant. Maar Hasselt inspireerde zich op het hoofd van de initiatiefnemer van het beeld: de Hasseltse drukker en uitgever Eugeen Leën. Daarom kreeg Hendrik een lange baard en een smal gezicht. De Maastrichtse versie uit 1934 is gebaseerd op een illustratie in de Codex Manesse, een Duits handschrift waarin een aantal liederen van Van Veldeke zijn opgenomen. Met een jeugdig gezicht en een lichte frons lijkt hij een heel ander mens.

Hendrik van Veldeke (tweede helft 12de eeuw) wordt algemeen beschouwd als de eerste Nederlandse schrijver. Als schakelfiguur tussen de Romaanse en Germaanse cultuur wordt hij de pionier van de Duitse hoofse literatuur. Hij is een schitterend product van de culturele hoogconjunctuur, de renaissance van de 12de eeuw, een periode die sterk wordt onderschat en weinig is gekend. Deze renaissance levert niet enkel de hoofse cultuur op, maar in het Maasland ook een groot aantal artistieke topwerken.