Virtueel museum van Vlaanderen

Hoe staat het vandaag met het virtueel museum? En wat staat er nog op de planning voor 2023? Ontdek hieronder meer over de verschillende werven die vormgeven aan het virtueel museum.   Werf beleving In 2022 werden zes belevingsprototypes -, (UiT) event, verhaal, interactief verhaal, spel, AR en challenges - ontwikkeld van hoe het virtueel museum er kan uitzien, die vervolgens met een brede groep stakeholders zijn getest. Deze belevingen worden in 2023 verfijnd. De belevingen verwijzen naar materieel en immaterieel erfgoed. Bovendien kan je de belevingen indelen op een spectrum van 'meer informerend' naar 'meer entertainend'. Werf redactieplan Om in overeenstemming met de missie van het virtueel museum steeds een evenwichtige invulling te garanderen, werken we met een redactieplan.  Het redactieplan kenmerkt zich door een 'rollend' en 'groeiend' karakter. Het plan laat met andere woorden toe om de erfgoedbelevingen in het museum steeds aan te vullen en hierbij flexibel in te spelen op relevante (erfgoed)gebeurtenissen in de actualiteit of evenementen in de sector. Onderwerpen kunnen vertrekken uit individuele erfgoedelementen (bv. een waterput, schilderij, traditie, sandaal …), thema’s of periodes die verschillende elementen verbinden (bv. werken van Dirk Bouts in Leuven en daarbuiten, sporen van Romeinse verleden in het Waasland …), of feiten en verhalen (bv. rol van de nazi’s in het behoud van het Rubenshuis). De relevantie en het toeleidingspotentieel van belevingen kan voor het publiek versterkt worden als onderwerpen aansluiten bij de toekomstplannen van de erfgoedbeheerder, bv. een jubileumjaar, een (her)opening (of tijdelijke sluiting), een nieuwe aanwinst, een restauratie ...  Om effectief als een versterker en een wegwijzer te functioneren, willen we het rollende redactieplan in de eerste plaats invullen met onderwerpen die de collega's in de sector aanreiken. Op de Trefdag in november 2022 bleek dat bijna alle deelnemers daar graag in 2023 al toe wilden bijdragen. Daarom hebben we na de Trefdag een oproep gelanceerd naar de aanwezigen en bij uitbreiding de brede erfgoedsector om prikkelende erfgoedverhalen met ons te delen. Deze verhalen hielpen ons om het redactieplan en de redactierichtlijnen te verfijnen. Bijdrages zullen niet in volgorde van ontvangst naar belevingen vertaald worden. Op basis van een selectiekader bestaande uit acht criteria, zal bepaald worden welke verhalen in de eerste versie van het virtueel museum worden opgenomen. Deze criteria werden opgesteld in overleg met een beperkte groep stakeholders uit de erfgoedsector en worden doorlopend verfijnd. Ontdek de selectiecriteria hier.  Het redactieplan wordt uitgewerkt door een tijdelijk redactieteam dat onder leiding staat van Geheugen Collectief, een historisch onderzoeksbureau dat geschiedenis aantrekkelijk wil maken voor een breed publiek, en dat wordt ondersteund door OKV, tijdschrift over boeiend en gevarieerd kunst- en erfgoednieuw. Beide partners combineren ervaring in publieksgeschiedenis, een breed netwerk, een groot archief, en een brede kennis van erfgoed in Vlaanderen. Dit 'ad interim' redactieteam zorgt voor de opstart van de redactie, de eindredactie en ondersteuning van gastredactie van de verhalen in het virtueel museum. Opdat de bezoeker een consistente ervaring beleeft en opdat we de werklast voor collega's uit de erfgoedsector om verhalen via het virtueel museum te delen zo laag mogelijk willen houden, heeft het redactieteam sjablonen, richtlijnen en een voorbeeld per belevingsformat (zie werf 'Beleving) opgemaakt. Wanneer er een beheersentiteit voor het virtueel museum geselecteerd is (zie 'Werf beheersorganisatie'), zal deze de redactietaken overnemen. Wil je zelf een erfgoedverhaal aanreiken? Klik hier! Werf strategische communicatie en branding Voor de strategische communicatie over het museum werken we samen met communicatiepartner Bonka Circus. Zij werken uit langs welke kanalen we welke publiekssegmenten zullen benaderen en zij bedenken een naam en gezicht voor het virtueel museum. Gebruikers die we aangetrokken hebben, willen we blijven prikkelen. We voorzien doorlopend (kleinere) campagnes waarvoor we nieuwe belevingen op nieuwe fysieke en digitale locaties kunnen gebruiken.  Werf technische architectuur Sinds februari 2022 werken we aan de technische architectuur, ofwel het digitale ‘geraamte’, van het museum. De technische architectuur bepaalt het groeimodel van het museum. Stapsgewijs worden stukjes en functies bijgebouwd aan het museum. Het virtuele museum zal beschikbaar zijn als een website en als een app. Het technisch platform heeft twee functies. Ten eerste kunnen gebruikers erfgoed bij hen in de buurt zoeken, en kunnen ze aan de hand van suggesties door verschillende erfgoedbelevingen scrollen. De applicatie moedigt bezoekers aan om enkele gegevens via een profiel te delen zodat zij gepersonaliseerde suggesties krijgen. Ten tweede omvat het platform de toepassing waarin (gast)redacteurs belevingen kunnen aanmaken en beheren, alsook een onderliggend platform dat zorgt voor onder andere analytics, het beheer van assets en gebruikersgegevens. Het platform moet erfgoeddata op een gestandaardiseerde wijze kunnen uitwisselen met andere toepassingen, en zal daarom datastandaarden ondersteunen zoals open data en linked data event streams, IIIF. Het platform zal tevens de evolutie van OSLO volgen. We willen ook aligneren met andere digitale initiatieven. Zo integreren we in 2023 al met het uitwisselingsplatform dat het Departement CJM in het kader van Doelgericht Digitaal Transformeren bouwt om UiT-evenementen te kunnen hergebruiken.  Voor de ontwikkeling van het technisch platform werken we samen met Inuits en Atos. Werf beheersorganisatie Samen met consultancy bedrijf Think with people werkten we in de afgelopen periode ook aan het beheersplan voor het virtueel museum. Het beheers- of business plan beschrijft hoe het museum zich als organisatie positioneert in het erfgoedveld en formuleert de doelen, de taken, het team, het financiële plan met kosten en mogelijke inkomsten van het virtueel museum. Het businesplann beschrijft ook welke beheersorganisatie en werkingsmiddelen nodig zijn om de doelstellingen te realiseren.  De beheersorganisatie staat in voor drie kerntaken om het virtueel museum te doen draaien; promotie, redactie en technologie. Voor de kernactiviteiten werken de eigen teamleden samen met partners.  Departement CJM maakt een voorstel op van potentiële beheersentiteiten dat aan de volgende regering gepresenteerd zal worden. Er is momenteel nog geen beheersentiteit gekozen. Wanneer opent het virtueel museum? We willen de eerste versie van het virtueel museum demonstreren in januari 2024 en lanceren in maart.  

Het ontwerp voor het virtueel museum van Vlaanderen heeft goud gewonnen voor beste digital product op de Henry van de Velde Awards. Die awards worden uitgereikt door Flanders DC en worden gezien als de belangrijkste designprijzen in België. Studio Dott creëerde het ontwerp in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media. Tastbaar concept De Vlaamse overheid wil een ‘virtueel museum voor de geschiedenis en cultuur van Vlaanderen’ ontwikkelen om een breed publiek ons erfgoed te laten ontdekken. Het museum moet ook dienen als instrument in de digitale transformatie van de erfgoedsector. We stelden designbureau Studio Dott aan om daarvoor een onderzoekstraject op te zetten. Zij onderzochten en verbeeldden op welke manieren we de beoogde diverse en brede doelgroep in contact kunnen brengen met erfgoed. Het resultaat van het onderzoek is een digitaal productconcept dat de waardepropositie van het museum tastbaar maakt en een groeiend draagvlak creëert. De jury van de Henry van de Velde Awards was lovend over het winnende ontwerp voor het virtueel museum van Vlaanderen: “Dit project steunt op een grondig gebruikersonderzoek dat tot de juiste resultaten heeft geleid. De digitale toepassing is vlot in gebruik en heeft een lage instapdrempel.”    Oog voor een brede gedragenheid In opdracht van de Vlaamse minister van Cultuur leiden we de uitwerking van het museumconcept, maar we werken ook zeer bewust samen met vele partners. Bij het project zijn niet alleen de brede erfgoedsector in Vlaanderen (waaronder onroerend erfgoed) en Digitaal Vlaanderen betrokken, ook de creatieve en digitale sector en aanstormend schooltalent worden meegenomen in het verhaal. Naarmate het concept voor het museum tastbaarder wordt, zal het departement ook het potentiële museumpubliek op allerlei manieren betrekken bij de volgende stappen. Verder is er overleg met partijen die raakvlakken met erfgoed hebben, zoals Toerisme Vlaanderen en de VRT. 

Na benchmarking, gebruikersonderzoeken, uitwerking van de eerste concepten, aanzet voor een inhoudelijk kader en de verkenning van de positionering van het virtuele museum met de erfgoedsector in 2021, hebben we dit jaar verder gewerkt aan prototypes, technische architectuur, redactionele werking, communicatiestrategie en een beheersmodel.  Net zoals tijdens de ontwerpdagen in februari mochten we maandag 21 november weer collega's uit de hele erfgoedsector verwelkomen, deze keer op een fysieke trefdag in het Herman Teirlinckgebouw in Brussel. Samen met creatieve en technische partners en collega's van het departement Cultuur, Jeugd en Media gaven we aan de hand van presentaties, demo's en workshops een overzicht van het concept en de belevingsprototypes voor het virtuele museum. We belichtten ook de redactionele, zakelijke en communicatieve pistes (de ene al wat controversiëler dan de andere) om het vervolg van het traject verder vorm te geven.  We bezorgen je hierbij graag een verslag van de dag, met presentaties, video's, foto's, en samenvattingen van de uitkomst van workshops. Hartelijk dank aan alle deelnemers om mee de richting te geven aan het virtuele museum.  Agenda  Verwelkoming - Els Cuisinier, Departement Cultuur, Jeugd en Media  Programma - Annemie Rossenbacker en Hade Bamps, Levuur  De gebruiker centraal in een virtueel museum: inzichten en lessons learned - Jeroen Bryon en Steven Vancoillie, Studio H2L  Hoe ziet het virtueel museum eruit? - Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media  Vijf pecha kucha's over prototypes van erfgoedbelevingen en technologie  Prototype 1: interactief verhaal - Axel Clissen en Lucas Caesens, Socle  Prototype 2: augmented reality, - Sven Van de Perre en Frederiek Pascal, Tropos AR  Prototype 3: uitdaging, - Lotte Kusters en Isabelle Pacquée van CityCubes  Prototype 4: spel, - Jonas Op de Beeck en Tessa Selleslaghs, Artcore Society  Technologie - Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media  Wat komt er in het museum? Naar een redactioneel groeipad - Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media  Op zoek naar een zakelijk model voor het virtueel museum - Els De Deken en Bert Van Wassenhove, Think with people  Workshopsessies over de prototypes en de technische architectuur  Hoe krijgen we mensen tot bij het virtuele museum: communicatie - Louis Ingelaere en Frederik Van den Bril, Bonka Circus  Terugblik op de dag - Jeroen Bryon, Studio H2L  Vooruitblik naar 2024 - Wim Putzeys,  Departement Cultuur, Jeugd en Media De gebruiker centraal in een virtueel museum: inzichten en lessons learned  Jeroen Bryon en Steven Vancoillie, Studio H2L  Van bij het begin halen we doorlopend nieuwe inzichten uit benchmarking, gebruikersonderzoek, -bevragingen en -testen. We lichten toe hoe die ons helpen om keuzes te maken en concepten en prototypes voor het virtuele museum te verfijnen.  Klik hier voor de presentatie  Hoe ziet het virtueel museum eruit?  Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media  Dankzij de samenwerking met gebruikers en met de sector doorheen het traject komen we tot een eerste verzameling erfgoedbelevingsformaten. We lichten toe hoe het concept een groeiende verzameling belevingen op een spectrum van informatie tot entertainment kan samenbrengen en ontsluiten voor het publiek op hun smartphone, tablet of PC.  Klik hier voor de presentatie   Wandel hier zelf door het klikmodel voor het concept  Vijf pecha kucha's over prototypes van erfgoedbelevingen en technologie  Prototype 1: interactief verhaal  Axel Clissen en Lucas Caesens, Socle  Wat hebben gewapend beton, de Antwerpse modescène en een zestiende eeuws koorboek met elkaar te maken? Prototype 'interactief verhaal' toont hoe je vanuit erfgoed in de buurt op een uitdagende reis door tijd en ruimte eindeloos veel verrassende verbanden tussen immaterieel, roerend en onroerend erfgoed kan ontdekken.   Klik hier voor de presentatie  Probeer hier het prototype uit  Prototype 2: augmented reality  Sven Van de Perre en Frederiek Pascal, Tropos AR  Een virtuele gids neemt je bij de hand om met je smartphone thuis of ter plaatse cultureel erfgoed in augmented reality te beleven, en je van daaruit toe te leiden naar de erfgoedbeheerders waar je meer kan ontdekken.  Klik hier voor de presentatie  Probeer het prototype uit in Android of iOS Bekijk in deze video hoe we je met AR meenemen in ons emigratieverleden in Antwerpen, in de visserijtradities die tot vandaag doorleven in Oostduinkerke, en in de ontwikkeling van de kennis van ons lichaam in Leuven.  Prototype 3: uitdaging  Lotte Kusters en Isabelle Pacquée, CityCubes  Kunnen we de connectie met en de herinnering aan erfgoed versterken door het te verbinden met luchtige verhalen en laagdrempelige uitdagingen die je daarna kan delen met je vrienden op social media? In prototype 'uitdaging' testen we dat met erfgoed (en hedendaagse kunst) op zes plekken uit.  Klik hier voor de presentatie   Probeer hier het prototype uit  Prototype 4: spel  Jonas Op de Beeck en Tessa Selleslaghs, Artcore Society  Geïnspireerd door escape rooms verkent prototype 'spel' hoe we digitale spelmechanismen in het virtuele museum kunnen gebruiken om je materieel en immaterieel erfgoed zowel online als ter plaatse spelenderwijs te laten ontdekken.  Klik hier voor de presentatie  Probeer hier het prototype uit  Technologie  Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media De eerste versie van het museum voorziet in een publiekstoepassing, een redacteurstoepassing en een open, modulaire en herbruikbare onderbouw. Deze presentatie gaat in op de principes voor de architectuur, en hoe die aansluit bij andere digitale initiatieven in de erfgoedsector en de Vlaamse overheid.  Klik hier voor de presentatie  Wat komt er in het museum? Naar een redactioneel groeipad  Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media  In 2023 starten we in parallel met de technische ontwikkeling aan de inhoudelijke invulling van versie 1 van het virtuele museum. We stellen enkele instrumenten en structuren via een redactioneel groeipad voor,  met als doel een diverse en groeiende blik op onze cultuur en geschiedenis te bieden. Hierbij wijzen we ook effectief de weg naar het actuele aanbod in erfgoedland. Tijdens de online bevraging waren we blij met de grote en positieve respons op de meeste voorstellen.  Klik hier voor de presentatie en de resultaten van de online bevraging  Op zoek naar een zakelijk model voor het virtueel museum  Els De Deken en Bert Van Wassenhove, Think with people  De kerntaken van de beheersorganisatie voor het virtuele museum zijn redactie, technisch beheer en promotie. We onderzoeken hoe we die kerntaken met een zakelijk model kunnen verbinden, wie de hoofdrolspelers daarin zijn, en welke financiële en andere waardenrelaties er tussen hen kunnen zijn.  Klik hier voor de presentatie en de resultaten van de online bevraging  Workshopsessies over de prototypes en de technische architectuur  Klik hieronder voor de samenvattingen:  Prototype 1: Interactief verhaal  Prototype 2: Augmented Reality  Prototype 3: Uitdaging  Prototype 4: Spel  Technische architectuur  Hoe krijgen we mensen tot bij het virtuele museum: communicatie  Louis Ingelaere en Frederik Van den Bril, Bonka Circus  Ondanks het feit dat we de naam voor het virtuele museum nog niet mogen onthullen, kunnen we wel verschillende aspecten van de communicatiestrategie presenteren.  Klik hier voor de presentatie  Terugblik op de dag  Jeroen Bryon, Studio H2L  Om de trefdag af te sluiten, geven we een reflectie op de indrukken en reacties die we tijdens de sessies en workshops verzamelden.  Klik hier voor de samenvatting  Vooruitblik naar 2024  Wim Putzeys, Departement Cultuur, Jeugd en Media  Tegen het einde van 2022 moet het concept, het technische plan en het beheersplan voor de start van het virtuele museum klaarliggen, zodat we in 2023 kunnen focussen op de implementatie, de inhoudelijke invulling en de zoektocht naar een entiteit die het museum kan beheren en verder laten groeien.  Klik hier voor de presentatie