Druk aan het werk in het atelier van Christoffel Plantijn
Druk aan het werk in het atelier van Christoffel Plantijn
Welk thema of onderwerp moet het publiek straks zeker in het virtueel museum zien?
Intact. Drukklaar. Zo staan ze er bij, de oudste drukpersen ter wereld. Plantijn zelf of zijn schoonzoon Jan Moretus hebben de beide drukpersen misschien nog gekend. Ze hebben zichtbaar een bewogen leven achter de rug. Ze zijn de eerste getuigen van een mijlpaal in de geschiedenis: de uitvinding van de boekdrukkunst. Welkom in de drukkerij van de uitgever Christoffel Plantijn. Hij start in 1555 zijn succesvolle bedrijf ‘De Gulden Passer’. Het drukkersatelier is het kloppend hart van het bedrijf. In de tijd van Christoffel Plantijn zelf (zo rond 1575) stonden er zeker 16 drukpersen. De drukkerij telde 56 personeelsleden. Er wordt hard gewerkt, maar ook geklaagd, geruzied en geleefd. Die levendige verhalen kennen we uit het bewaarde bedrijfsarchief. Plantijns bedrijf was in die tijd wereldwijd de grootste in zijn soort. Heel het atelier van de drukkerij ligt er na bijna 450 jaar nog steeds bij alsof de drukkers en letterzetters elk moment aan het werk kunnen gaan.
Welk bijzonder verhaal is gelinkt aan dit onderwerp?
Boeken waren het hart en de ziel van deze plaats. En dat zijn ze nog steeds. Plantijn gelooft in de maatschappelijke rol van boeken, het belang van onderwijs en wetenschappen. Dit huis vertelt over de kracht van het gedrukte woord en beeld, hoe ze inspireren en de wereld vorm geven. Hier zie je hoe, lang vóór onze digitale tijd, kennis en ideeën zich verspreidden naar de vier windstreken, tot ver buiten Europa. De Fransman Plantijn sticht zijn onderneming de Officina Plantiniana niet toevallig in Antwerpen. In de 16de en 17de eeuw spelen geleerden uit de Lage Landen een belangrijke rol in de ontwikkeling van het westerse denken. De havenstad Antwerpen en Plantijns uitgeverij zijn een kruispunt voor kennisuitwisseling. Spoedig vinden belangrijke schrijvers en wetenschappers de weg naar zijn drukkerij. Hij is een uitgever met een sterke reputatie. In minder dan twintig jaar behoort Plantijns uitgeverij tot de top in Europa met bijhuizen in Frankfurt, Leiden en Parijs.
Waarom mag dit erfgoedverhaal niet ontbreken voor ons publiek in het virtueel museum?
Alleen wat echt uniek is, wat we koste wat het kost moeten beschermen, alleen dát komt op de strikte lijst van UNESCO werelderfgoed. Dit is het allereerste museum op de lijst. De authentieke site is een unieke combinatie van een rijke patriciërswoning met de enige nog bewaarde pre-industriële drukkerij-uitgeverij ter wereld. Christoffel Plantijn en schoonzoon Jan Moretus zijn de eerste uitgevers-drukkers die op industriële schaal werken. De Steve Jobs en Mark Zuckerberg van hun tijd. Bijna 450 jaar later stapt u gewoon bij hen binnen. Plantijn is de stamvader van negen generaties die in de Officina Plantiniana zullen wonen en werken tot 1870. Het museum bewaart een van de belangrijkste typografische collecties ter wereld, waaronder het originele lettertype Garamond. Het volledige bedrijfsarchief is erkend als UNESCO ‘Memory of the World’, met hierin de originele briefwisseling met wereldberoemde geleerden en humanisten en historische getuigenissen over de wereld van werk en handel. De oude bibliotheek ongeveer 28.000 oude drukken, zoals het eerste Nederlandse woordenboek, de eerste Atlas en de Gutenberg bijbel.
Is het erfgoedverhaal verbonden met de plannen van jouw organisatie in 2024 en 2025? Zo ja, waarmee dan?
Voorbereiding feestjaar 2026: 150 jaar museum en 450 jaar site van de drukkerij-uitgeverij 'De Gulden Passer' aan de Vrijdagmarkt in Antwerpen..
Met welke historische periode(s) is dit erfgoedverhaal verbonden?
De 16de eeuw, dé Gouden Eeuw van Antwerpen en 17de eeuw, tot aan het einde van de 19de eeuw.
Met welke plaats(en), voorwerpen of erfgoedelementen is dit erfgoedverhaal verbonden?
De drukkerij-uitgeverij is nauw verbonden met de geschiedenis van Antwerpen en de Nederlanden. Plantijn beleeft er zijn grote successen, maar ondergaat evenzeer de moeilijke tijden. Godsdienstkwesties beheersen het dagelijkse leven. Oorlog is nooit ver weg. Plantijn is ook buiten de grenzen actief. Hij heeft verkooppunten in Parijs en Frankfurt. In Leiden heeft hij zelfs een tweede drukkerij. Het verhaal van de drukkerij is een verhaal over boeken, typografie en kennisverspreiding, over de rol van massamedia in een maatschappij, over leven en werken in de 16de eeuw in al zijn facetten. Een verhaal over de ontwikkeling van de wetenschappen, nieuwe ontdekkingen in de 16de eeuw, taalbeleving en religie, dankzij de vele boeken die de drukkerij heeft verspreid.
Kun je enkele weblinks meegeven naar achtergrondmateriaal?
https://museumplantinmoretus.be/nl/pagina/museum-plantin-moretus-unesco-werelderfgoed - https://museumplantinmoretus.be/nl/content/welkom-het-huis - https://museumplantinmoretus.be/nl/content/ontmoet-plantijn-en-zijn-familie - https://museumplantinmoretus.be/nl/content/ontdek-de-werken-van-plantijns-uitgeverij