Schittert jouw verhaal straks in het virtueel museum?

De tot nog toe oudste sporen van menselijke aanwezigheid in het gebied dat we tegenwoordig het Vlaamse gewest noemen zijn minstens 400000 jaar, maximaal 500000 (een half miljoen) jaar oud. Het gaat om silex (vuurstenen) werktuigen gemaakt door Heidelbergmensen (Homo heidelbergensis). Heidelbergmensen waren de voorouders van zowel de neanderthaler (Homo neanderthalensis) als van de moderne mens (Homo sapiens). De Heidelbergmens was 700000 à 500000 jaar geleden de eerste mensensoort die Europa ten noorden van de Alpen en de Pyreneeën koloniseerde. Het is dus mogelijk dat er in de Vlaamse ondergrond nog oudere resten op ontdekking wachten. In onze gewesten bevinden archeologische sites uit die tijd zich immers zeer diep onder de grond. Dat komt omdat ze tijdens de ijstijden begraven zijn onder metersdikke zand- of leemafzettingen. Ze komen daarom slechts bij toeval aan het licht onderin metersdiepe zand- of leemgroeves. Tussen 300000 en 200000 jaar geleden evolueerden de Heidelbergmensen ongeveer gelijktijdig in Europa tot neanderthalers en in Afrika tot moderne mensen.

In een leemgroeve te Kesselt (Lanaken) 'Op de Schans' vonden archeologen in 2007 de waarschijnlijk tot nog toe oudste sporen van menselijke bewoning in het huidige Vlaanderen. Op die plaats lieten Heidelbergmensen tussen 400000 en een half miljoen jaar geleden enkele werktuigen in silex (vuursteen) achter. Het gaat o.a. om een vuistbijl en een schrabber. De voorouders van de Heidelbergmensen brachten deze technologie mee uit Afrika toen zich meer dan een miljoen jaar geleden in (Zuid-)Europa vestigden. Dergelijke werktuigen waren multifunctioneel. Men gebruikte ze om vlees te snijden, om hout te bewerken, om te graven, enz. De Heidelbergmensen waren jagers-verzamelaars. Ze trokken rond in groepen, richtten tijdelijke kampplaatsen in en leefden van wat de natuur te bieden had. In de Maasvallei vonden ze niet alleen jachtwild en ander voedsel, maar ook silex om stenen werktuigen te vervaardigen. Waarschijnlijk leefden Heidelbergmensen hier uitsluitend tijdens de warmere tussenijstijden. Dan kon het hier zelfs wat warmer zijn dan tegenwoordig. Er waren gemengde loof- en naaldwouden waarin herten en everzwijnen leefden, maar ook o.a. bosolifanten, waterbuffels, jaguars en holenleeuwen en in de rivieren zwommen nijlpaarden. Toch kunnen zelfs in een warm gematigd klimaat de winters behoorlijk koud zijn. Dat is waarschijnlijk de reden dat de Zuid-Europese voorouders van de Heidelbergmensen wegbleven uit Noord-Europa. Jagers-verzamelaars kunnen in een gematigd klimaat slechts overleven dankzij de jacht op groot wild, vermits in de winter nauwelijks ander voedsel te vinden is. Heidelbergmensen gebruikten daar houten speren voor.

Het belang van de eerste menselijke bewoners in onze regio spreekt voor zich. Daarnaast zijn ook ook o.a. de klimaatveranderingen, de migraties, de nomadische levenswijze en de verschillende mensensoorten interessante aspecten in dit verhaal.