Schittert jouw verhaal straks in het virtueel museum?

Gent is vandaag alom gekend om haar roemrijke textielverleden. Niet voor niets kreeg ze de bijnaam ‘Manchester van het vasteland’. Maar katoen was niet het enige dat er de industriële revolutie van de 19e eeuw aandreef. Wie weet nog dat samen met die spinnerijen en weverijen ook metaalfabrieken in de Arteveldestad floreerden? Dat is een veel minder bekend stukje Gentse geschiedenis. Le Phoenix, Carels, Van den Kerchove, ABC … vooral de Gentse machinebouwers stonden in de 19e eeuw met hun stoommachines en motoren aan de top van de Vlaamse en zelfs Europese machinebouw! Van Vlaanderen over Roemenië, Rusland en Belgisch Congo: Gentse machines dreven wereldwijd talloze fabrieken aan. Is het dan verwonderlijk dat Rudolf Diesel in 1894 de allereerste licentie om zijn befaamde Dieselmotor te produceren aan het Gentse bedrijf Carels gaf?

In 2024 ontdekt het publiek in het Industriemuseum een bijzonder collectiestuk in een nieuwe expo over de metaalindustrie. Voor het eerst toont het museum een metaaldraaibank uit 1908, vervaardigd door het Gentse metaalconstructieatelier Le Phoenix. Die fabriek wordt in 1821 opgericht als eerste moderne metaalfabriek in Vlaanderen. Na Cockerill in Seraing is het zelfs de tweede van zijn soort in heel België. De snelle opgang en bloei van het constructieatelier loopt samen met de steile opmars en mechanisering van de Gentse textielindustrie. Met zijn spinmolens, weefgetouwen en vooral stoommachines drijft Le Phoenix de textielfabrieken letterlijk aan. Maar de export beperkt zich niet alleen tot Gent. Le Phoenix wordt algauw een bedrijf met internationale allure dat machines exporteert tot in Rusland. In 1880 stelt de fabriek maar liefst 400 mensen tewerk, terwijl Oost-Vlaamse machinebouwers op dat moment gemiddeld slechts 44 mensen op de loonlijst hebben. Na de Tweede Wereldoorlog legt het bedrijf de productie stil en geraakt gaandeweg in vergetelheid. Als je vandaag door de Gentse wijk Brugse Poort wandelt, doet niets vermoeden dat het er ooit gonsde van wereldvermaard vakmanschap in metaal.

Van de Phoenixbrug tot de Phoenixstraat of Jenaplanschool de Feniks. In de Brugse Poort herinneren nog wel wat namen aan Le Phoenix. Maar haast niemand weet naar wie of wat die feniks verwijst. Het verhaal van de wereldbefaamde machinebouwer is in vergetelheid geraakt. Het liet dan ook weinig materiële sporen na. Er is dat anonieme oude stukje muur in de wijk dat passanten achteloos voorbijlopen. In de collectie van het Industriemuseum vinden we naast de draaibank slechts één textielmachine van hun hand terug. In een zeldzame bedrijfsbrochure nog enkele vage foto’s. De laatste getuigen zijn intussen verdwenen. Er hangt dan ook een vleugje mysterie rond Le Phoenix. Wie weet kan het publiek dit helpen oplichten?