Schittert jouw verhaal straks in het virtueel museum?

De Slag bij Passendale (1917) is een synoniem voor de ergste ontberingen van de Eerste Wereldoorlog, maar ook voor de waanzin en zinloosheid van vele gevechten. In honderd dagen werden naar schatting 600.000 soldaten gewond, gedood of vermist. Het resultaat was een frontlijn die zich slechts enkele kilometers verplaatste. Tijdens en na de oorlog verspreidde het woord "Passchendaele" en zijn beladen connotatie zich over de hele wereld.

Eind januari 1915 meldt de 25-jarige Lionel John Baber Aitkens zich aan in Winnipeg, Canada en sluit zich vrijwillig aan bij de Canadian Expeditionary Force. De Britse immigrant wordt aangesteld als luitenant bij een artilleriebrigade. Half oktober 1917 wordt zijn eenheid naar Vlaanderen gestuurd, waar de Derde Slag om Ieper al anderhalve maand woedt. De Canadezen moeten Passendale innemen. Lionels artilleriebatterij wordt op 25 oktober naar de ruïnes van de kerk in Zonnebeke verplaatst, één dag voor het offensief van Passendale losbarst. Ze worden dagenlang bestookt met granaatscherven en mosterdgas. Tijdens zijn verblijf loopt Lionel Aitkens over het puin van de vernielde kerk in Zonnebeke. Tussen de brokstukken valt zijn oog op een voorwerp. Het is een beschilderd engelenhoofdje, een van de weinige herkenbare elementen tussen het puin. Het maakte ooit deel uit van een 18e-eeuws zijaltaar van de abdijkerk. Hij raapt het houten beeldje op, stopt het in zijn zak en loopt verder. Op 3 november 1917 krijgt hij zware koorts en wordt geëvacueerd naar Engeland. Hij overleeft de oorlog en bewaart het engelenbeeldje als herinnering aan de Slag bij Passendale en degenen die daar het leven lieten. Na zijn dood vindt Lionels kleinzoon het beeld tussen zijn grootvaders persoonlijke bezittingen. Hij besluit het terug te schenken aan Zonnebeke. Zijn motivatie voor dit gebaar is eenvoudig: het engeltje wilde gewoon terug naar huis komen.

De Slag bij Passendale is een van de meest beruchte gebeurtenissen uit de Eerste Wereldoorlog. De omvang van de artilleriebeschietingen, het effect op het lokale landschap en degenen die er vochten zijn ongezien. Het verhaal laat zien hoe de naam van een ingeslapen dorp in Vlaanderen zich met voorwerpen en herinneringen over de wereld verspreidt, waar het in familiegeschiedenissen wordt gekoesterd. In dit geval vindt het voorwerp zijn weg terug naar Vlaanderen, waardoor een nieuwe herinneringslaag wordt toegevoegd. Voor de inwoners van Zonnebeke is het immers een van de weinige bewaard gebleven objecten van hun vooroorlogse kerk.