Schittert jouw verhaal straks in het virtueel museum?

Het internationale karakter dat de Nederlanden reeds vanaf de vroege middeleeuwen tentoon spreiden.

Dit schilderij, het oudste in de stedelijke collectie, is een kopie van een gelijkaardig schilderij dat al sinds de tiende of elfde eeuw in de Ara Coeli basiliek te Rome hangt. Daar was het verantwoordelijk is voor meerdere mirakels zoals het doen verdwijnen van een pestepidemie en werd het in de zeventiende eeuw ‘gekroond’ door paus Pius XII. Volgens het volkse geloof was de heilige Lucas zelf de schilder. De Herentalse kopie werd in Italië vervaardigd en van daar naar onze contreien gebracht en geschonken aan het Besloten Hof door minderbroeders. Onze kopie hing al in 1465 in de kapel van het klooster van de Norbertinessen, vandaag beter gekend als het Besloten Hof, en trad al snel in de voetsporen van het Italiaanse origineel. Het schilderij werd vereerd als de ‘Onze lieve vrouw van Gratie’ en horden pelgrims kwamen naar Herentals om een glimp op te vangen van dit miraculeus schilderij. Het werd zelfs zo druk dat de zusters het schilderij ‘verstopten’ in het bovenkoor van de kerk om de volkstoeloop de baas te kunnen. Hierdoor viel de bedevaart vanaf het einde van de zestiende eeuw stil. Binnen de kloostermuren werd het schilderij echter nog steeds bijzonder vereerd door de zusters. Het valt dan ook niet te verwonderen dat wanneer zij in 1797 uit het klooster werden gezet door de Franse revolutionairen het schilderij door hen meegesmokkeld werd op hun vlucht. Na jaren van omzwervingen keerden Monica Dommeleers en Agatha Waegemans, de laatste twee overlevende zusters, in 1835 of 1836 terug naar Herentals en werden opgenomen bij de gasthuiszusters. Voor haar overlijden in 1851 besliste de laatste zuster het schilderij aan het Gasthuis te schenken waardoor het uiteindelijk in de stedelijke kunstcollectie terecht kwam.

Dit 'vergeten' schilderij biedt een inkijk op verschillende vensters binnen de geschiedenis van een Brabantse stad. Het getuigt van de internationale verbanden binnen een Brabantse handelsstad en de daarbinnen liggende religieuze instituten. Daarnaast is het exemplarisch voor de bijzondere verering voor Maria in onze contreien en een zeldzaam (misschien zelfs het enige) voorbeeld van een 'Byzantijns' icoon in de Kempen. De inspanningen van de zusters doorheen de eeuwen en in het bijzonder tijdens de Franse Revolutie om het schilderij te beschermen getuigt van de bijzondere waarde van het object en is sprekend voor de ontberingen van religieuzen gedurende die laatste periode.