Skip to main content
home-page
Deel op facebook
Deel op twitter
home-page
Deel op facebook
Deel op twitter
Ontdek het thema

Schittert jouw verhaal straks in het virtueel museum?

De Onze Lieve Vrouw van Gratie, een Italiaans mirakelicoon in Herentals

Welk thema of onderwerp moet het publiek straks zeker in het virtueel museum zien?

Het internationale karakter dat de Nederlanden reeds vanaf de vroege middeleeuwen tentoon spreiden.

Welk bijzonder verhaal is gelinkt aan dit onderwerp?

Dit schilderij, het oudste in de stedelijke collectie, is een kopie van een gelijkaardig schilderij dat al sinds de tiende of elfde eeuw in de Ara Coeli basiliek te Rome hangt. Daar was het verantwoordelijk is voor meerdere mirakels zoals het doen verdwijnen van een pestepidemie en werd het in de zeventiende eeuw ‘gekroond’ door paus Pius XII. Volgens het volkse geloof was de heilige Lucas zelf de schilder. De Herentalse kopie werd in Italië vervaardigd en van daar naar onze contreien gebracht en geschonken aan het Besloten Hof door minderbroeders. Onze kopie hing al in 1465 in de kapel van het klooster van de Norbertinessen, vandaag beter gekend als het Besloten Hof, en trad al snel in de voetsporen van het Italiaanse origineel. Het schilderij werd vereerd als de ‘Onze lieve vrouw van Gratie’ en horden pelgrims kwamen naar Herentals om een glimp op te vangen van dit miraculeus schilderij. Het werd zelfs zo druk dat de zusters het schilderij ‘verstopten’ in het bovenkoor van de kerk om de volkstoeloop de baas te kunnen. Hierdoor viel de bedevaart vanaf het einde van de zestiende eeuw stil. Binnen de kloostermuren werd het schilderij echter nog steeds bijzonder vereerd door de zusters. Het valt dan ook niet te verwonderen dat wanneer zij in 1797 uit het klooster werden gezet door de Franse revolutionairen het schilderij door hen meegesmokkeld werd op hun vlucht. Na jaren van omzwervingen keerden Monica Dommeleers en Agatha Waegemans, de laatste twee overlevende zusters, in 1835 of 1836 terug naar Herentals en werden opgenomen bij de gasthuiszusters. Voor haar overlijden in 1851 besliste de laatste zuster het schilderij aan het Gasthuis te schenken waardoor het uiteindelijk in de stedelijke kunstcollectie terecht kwam.

Waarom mag dit erfgoedverhaal niet ontbreken voor ons publiek in het virtueel museum?

Dit 'vergeten' schilderij biedt een inkijk op verschillende vensters binnen de geschiedenis van een Brabantse stad. Het getuigt van de internationale verbanden binnen een Brabantse handelsstad en de daarbinnen liggende religieuze instituten. Daarnaast is het exemplarisch voor de bijzondere verering voor Maria in onze contreien en een zeldzaam (misschien zelfs het enige) voorbeeld van een 'Byzantijns' icoon in de Kempen. De inspanningen van de zusters doorheen de eeuwen en in het bijzonder tijdens de Franse Revolutie om het schilderij te beschermen getuigt van de bijzondere waarde van het object en is sprekend voor de ontberingen van religieuzen gedurende die laatste periode.

Is het erfgoedverhaal verbonden met de plannen van jouw organisatie in 2024? Zo ja, waarmee dan?

Er opent een gloednieuw stadsarchief in Herentals in 2023. Vanuit deze site willen we een actieve erfgoedwerking opstarten met extra aandacht voor bijzondere erfgoedvoorwerpen zoals de Onze Lieve Vrouw van Gratie. Stedelijke collecties zijn niet steeds zichtbaar voor het grote publiek maar hebben daarom niet minder interessante erfgoedverhalen te vertellen.

Met welke historische periode(s) is dit erfgoedverhaal verbonden?

Middeleeuwen, Nieuwe Tijd, Nieuwste Tijd, Franse Revolutie

Met welke plaats(en), voorwerpen of erfgoedelementen is dit erfgoedverhaal verbonden?

Herentals, klooster het Besloten Hof, Rome, Ara Coeli basiliek, mariale verering in de Nederlanden

Kun je enkele weblinks meegeven naar achtergrondmateriaal?

https://balat.kikirpa.be/photo.php?path=M275991&objnr=48460&lang=nl-NL&nr=108

Deze afbeelding is in hoge kwaliteit beschikbaar

Nee of weet niet

We beschikken over de rechten van dit beeld/kregen toestemming van de rechthebbende(n) voor het gebruik van deze afbeelding.

Nee of weet niet