: Collectie strafrechtelijke voorwerpen Veurne
: Collectie strafrechtelijke voorwerpen Veurne
Welk thema of onderwerp moet het publiek straks zeker in het virtueel museum zien?
De stad Veurne bezit een unieke verzameling gerechtigheidsvoorwerpen of schandstrafstukken. De collectie dateert uit de periode 1499-1623.
Waarschijnlijk zijn de voorwerpen afkomstig uit de Vierschaar van de stad zelf of van de Kasselrij Veurne. Deze schandstrafstukken zijn zeer unieke voorwerpen uit de geschiedenis van Vlaanderen.
De collectie bestaat uit 11 geelkoperen stukken, namelijk 7 platen met opschriften, 2 afbeeldingen van hoofden, en 2 afbeeldingen van handen.
De voorwerpen vertegenwoordigden zware financiële straffen voor wie die opgelegd kreeg. De voorwerpen werden tentoongesteld in de Vierschaar en bleven zo jarenlang een schande voor de veroordeelde zelf, maar ook voor zijn familie.
De koperen hoofden met (ontbrekende) ring of slot door de lippen, betekenden een straf voor aansporen tot oproer, voor het beledigen van God, voor smaad of laster tegenover ambtenaren die de stad bestuurden of het gerecht vertegenwoordigden.
De handen, gebalde vuist of hand die een (ontbrekende) dolk vasthoudt staan symbool voor wie lichamelijk geweld heeft gepleegd.
De begeleidende platen vermeldden de naam van de veroordeelde, de reden van de veroordeling en het vonnis met datum. De gerechtigheidsvoorwerpen waren dus bedoeld als voorbeeld voor het volk en als eerherstel voor het slachtoffer, en tentoongesteld voor het volk. De voorwerpen verwijzen dus zeker niet naar verminkingen zoals eerder in de vroege Middeleeuwen.
De stukken worden bewaard in het vroegere Stadhuis van Veurne, ingericht als museum.
De Vierschaar is het gerechtelijk bestuur in Vlaanderen tijdens de Middeleeuwen en het Ancien Régime.
Welk bijzonder verhaal is gelinkt aan dit onderwerp?
Het oudste voorwerp dat bijna met zekerheid wordt toegeschreven aan Pieter De Beert, dateert van 1499, waarschijnlijk afkomstig uit de Vierschaar van de stad Veurne of van de Kasselrij Veurne.
In Gotisch schrift dat gegraveerd werd in de plaat is te lezen : “Omme dat hij geseijt heift eenighe woorden inhoudende dreeghement vander wet tvoorseits slans ter veinsterre vut te worpene 1499”. Deze plaat vermeldt het vonnis dat in 1499 geveld werd tegen Pieter De Beert uit Veurne omwille van een mondeling vergrijp. Als straf moest de beklaagde een geelkoperen hoofd met bijhorende plaat tentoonstellen in de vierschaar omdat hij gedreigd had de heren van de wet uit het venster te werpen.
Het geelkoperen beeld stelt een langwerpig mannenhoofd voor met neklang gestileerd hoofdhaar. De lippen zijn enigszins vooruitgestoken en ze vertonen beiden een rond gat waardoor waarschijnlijk oorspronkelijk een ring zat, met als symbolische betekenis ‘’zwijgen’.
Waarom mag dit erfgoedverhaal niet ontbreken voor ons publiek in het virtueel museum?
De strafrechtelijke voorwerpen staan symbool voor en illustreren de besloten werking van strafrecht voor de meer bemiddelde bevolking tussen van de 14de eeuw tot begin 17de eeuw. Vandaag is strafrecht een veelbesproken thema. De kennis van inhoud en werking van strafrecht is vandaag toegankelijker.
De voorwerpen zijn uiterst zeldzaam.
Is het erfgoedverhaal verbonden met de plannen van jouw organisatie in 2024 en 2025? Zo ja, waarmee dan?
De strafrechtelijke voorwerpen maken deel uit van de permanente tentoonstelling in het vroegere Stadhuis Veurne.
Met welke historische periode(s) is dit erfgoedverhaal verbonden?
De strafrechtelijke voorwerpen en hun verhaal zijn illustratief voor de periode van de late middeleeuwen tot de 17de eeuw.
Vandaag kan een vergelijking gemaakt worden met wat soms gebeurt via de huidige sociale media als bijvoorbeeld facebook enz waarbij soms als protest, meningsverschillen, woede enz namen en foto’s van personen die een misdaad begaan hebben, bekend gemaakt worden, tegen de wet in.
Met welke plaats(en), voorwerpen of erfgoedelementen is dit erfgoedverhaal verbonden?
De collectie strafrechtelijke voorwerpen zijn verbonden met zowel de stad Veurne als met de Kasselrij Veurne. In de gevelnissen van het Landshuis 1613-1621, gebouwd op losten van de Kasselrij ter vervanging van het vroegere Landshuis, bevinden zich 2 figuren, symbolen van de waarheid en de gerechtigheid. Het Landshuis was tot de Franse Revolutie de bestuurszetel voor de Kasselrij Veurne, en vanaf 1586 ook voor de stad Veurne. Het gebouw werd gebruikt als rechtbank tot 1982.
Onderzoek toont aan dat het gebruik van deze voorwerpen evenwel op andere plaatsen in Vlaanderen en voorbij de grenzen van Vllaanderen toegepast werd